قال رسول الله(ص) : «من عرف نفسه فقد عرف ربّه»(1)
رسولخدا(ص) فرمود : «کسی که خود را بشناسد پروردگارش را شناخته است.»
همانطور که پیش از این بیان شد ، قطب که انسان کامل و مظهر اسماء و صفات الهی است مظهر و مجلای اسم شریف «ربّ» هم هست.نکته ای که در حدیث شریف نبوی چشم نوازی می کند این است که واژه : «ربّ» به ضمیر «ه» که ضمیر مفرد است اضافه شده است.این بدین معنا است که منظور از «ربّ» در حدیث شریف نبوی ذات اقدس الهی نیست بلکه مظهر او و خلیفة الله فی الارض یعنی قطب وقت در هر دوره زمانی خاص است.زیرا اگر منظور حضرت از ربّ ، «ربّ مطلق» یعنی حضرت باری تعالی بود باید قاعدتا به جای «ربّه» می فرمود : «فقد عرف ربّ العالمین»اگر چه در این صورت نیز می شد آن را حمل بر ربّ مضاف کرد اما صراحت «ربّه» را نداشت.«ربّ مضاف» به قطب وقت گفته می شود که این اسم را به نحو استقلالی ندارد بلکه آن را به نحو مظهریّت دارد.«ربّه» یعنی «ربّ او» ، «مربّی او» که در این عبارت ، «ربّ» به ضمیر «ه» اضافه شده است و این حالت اضافی حکایت از تجانس میان «ربّ» و «ه» دارد.ضمیر «ه» که به موصول «من» بر می گردد انسانی است که می خواهد خود را بشناسد و به خود معرفت پیدا کند.بنابراین ، وقتی که اسم «ربّ» به آن اضافه می شود مقیّد به آن و متجانس با آن می شود و مطابق با آن ، معنای انسانی پیدا می کند و نه بر «ربّ مطلق» که بر «ربّ مضاف» که انسان کامل و قطب وقت است دلالت می کند.زیرا ذات اقدس الهی از بند هر گونه قیدی آزاد است و اگر مقیّد شود دیگر او نیست بلکه مخلوقی است.
پس منظور از «ربّ» در این حدیث شریف ، «ربّ مضاف» و یا همان قطب وقت است.اینکه رسولخدا(ص) معرفت به نفس را همان معرفت به مربّی خود اعلام می کنند نشان از آن دارد که این معرفت محصول تربیّت شخص در دست با کفایت این مربّی است.این بیانگر همان رابطه مرید و مرادی است که در تصوّف مطرح است.و این به نوبه خود نشان می دهد که صوفیّه اصول طریقت و مفاهیم و اصطلاحات آن را در دامان اهل بیت(ع) فرا گرفته اند.
----------------------------------------------------
1.بحارالانوار/ج2/ص32
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر